9.12.20

Dlaczego wiek XIX został nazwany Belle Epoque?

Każdy wiek odkrywał przed człowiekiem nowe tajemnice, które w jakimś stopniu ułatwiały życie. Dlaczego więc to właśnie wiek XIX został nazwany Belle Epoque czyli piękną epoką? Być może dlatego, że pojawiło się wtedy wiele wynalazków, które podniosły poziom życia, przy okazji zwalczając niektóre z chorób. Ale ułatwiły także komunikację drogową, korespondencyjną czy telefoniczną. Zdecydowana większość z tych wynalazków działa do dziś. Nastąpiło również wiele zmian ustrojowo-gospodarczych, które zmieniły m.in. wygląd miast. 

Zaprojektowanie przez braci Orville'a i Wilbur'a Wright pierwszej maszyny latającej – samolotu Flyer, było jednym z największych wynalazków swojej epoki. Flyer był pierwszym samolotem silnikowym na świecie, który nie tylko odbił się od ziemi, ale także był w pełni kontrolowany przez człowieka podczas lotu w powietrzu. Pierwszy lot odbył się 17 grudnia 1907 roku na wzgórzu Kill Devil w Karolinie Północnej. Trwał on zaledwie 12 sekund i był sterowany przez Orville’a. Tego samego dnia odbyły się łącznie cztery loty, z czego najdłuższy trwał 59 sekund. Dzięki temu wynalazkowi ludzie mogli nie tylko o wiele szybciej podróżować, ale  także wzbijać się ponad powierzchnię ziemi. Obecnie projekt braci Wright został ulepszony i jest stosowany m.in. do przewozów towarowych, cywilnych czy w celach wojskowych.  

Skonstruowanie przez Carla Benza pierwszego samochodu, a przez Rudolfa Diesla silnika wysokoprężnego  w znacznym stopniu ułatwiły komunikację międzymiastową. Zastąpiły one powozy zaprzęgane w konie. Podróż nimi potrafiła trwać tygodniami. Pierwszy samochód o silniku spalinowym powstał w 1885 roku, jako  trójkołowy pojazd z jednocylindrowym czterosuwowym silnikiem benzynowym Gottlieba Daimlera. Natomiast pierwszym elektrycznym samochodem na świecie był czterokołowy samochód elektryczny z 1888 roku, konstrukcji Andreasa Flockena - Flocken Elektrowagen.  Pierwszy silnik wysokoprężny został opatentowany 23 lutego 1893 roku. Natomiast w 1897 roku Rudolf Diesel zbudował pierwszy dwucylindrowy silnik o zapłonie samoczynnym, który otrzymał nagrodę Grand Prix na wystawie w Paryżu. 

W 1876 roku Alexander Graham Bell skonstruował wraz z Thomasem Augustus Watsonem pierwszy telefon. Wynalazek ten  bardzo zmienił i ułatwił życie w zakresie komunikacji między ludźmi zarówno w tamtych, jak i obecnych czasach. Był on zdecydowanie szybszą alternatywą kontaktu z drugą osobą niż np. list. Bell przekazał swój wynalazek do biura patentowego 14 lutego 1876 roku, a  patent uzyskał już 7 marca tego roku. Pierwszy aparat telefoniczny zainstalował 20 czerwca 1877 roku. W trakcie prac nad ulepszeniem telegrafu Bell odkrył, że ludzki głos można zamienić w impuls elektryczny i przesłać go dalej kablem. W XIX wieku oddano  użytkownikom telefonu pierwszą książkę telefoniczną, powstawały także pierwsze budki telefoniczne.  

Stworzenie przez Samuela Morse’a i  Alfreda Vaila w 1840 roku specjalnego alfabetu nazywanego obecnie alfabetem Morse’a (kodem Morse’a) było przełomem przede wszystkim w dziedzinie komunikacji morskiej. Dzięki niemu usprawniono kontakt na morzu, można było m.in. w szybszy sposób wezwać pomoc. Litery normalnego alfabetu, cyfry czy nawet całe zwroty zostały zastąpione określonymi dźwiękami czy symbolami świetlnymi zwanymi potocznie kropka ( krótki sygnał) – kreska ( długi sygnał). Od 1890 roku jest stosowany na szeroką skalę w telekomunikacji radiowej. Kod został stworzony w sposób uniwersalny tak, żeby każdy mógł w szybki sposób rozszyfrować bez pomocy specjalistycznych urządzeń dekodujących nadawany przekaz.  

Wynalezienie w 1879 roku przez Tomasza Alvę Edisona żarówki i otworzenie trzy lata później – w 1882 roku pierwszej elektrowni w Nowym Jorku było jednym z przełomowych momentów z dziedziny elektryczności. Dzięki tym wynalazkom można było zdecydowanie dłużej pracować czy spędzać wolny czas. Chodzenie po zmroku po ulicy przestało być tak niebezpieczne jak wcześniej. Żarówka zastąpiła wcześniejszą metodę oświetlenia jaką było używanie świec, które świeciły się  zdecydowanie krócej i oświetlały mniejszą powierzchnię.  

Proces pasteryzacji wynaleziony i opatentowany przez francuza Ludwika Pasteura w 1864 roku był rewolucją w dziedzinie konserwacji żywności. Opierał się on na podgrzewaniu produktów spożywczych do określonej temperatury (najczęściej ok. 50-60*C), tak aby zniszczyć lub zahamować rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych, jednocześnie zachowując wszystkie walory smakowe i wartościowe. Jest to najbardziej powszechny i najbezpieczniejszy sposób konserwacji jedzenia, niż np. solenie. 

Dzięki wynalezieniu szczepionki na wściekliznę przed Ludwika Pasteura, zdecydowanie spadała liczba zachorowań na nią, a w konsekwencji liczba zgonów. 6 lipca 1885 roku pierwszy raz zastosowano tę szczepionkę na dziewięcioletnim chłopcu, który według opisu matki został dotkliwie pogryziony przez chorego na wściekliznę psa. Dzięki niej chłopiec przeżył. Był to jeden z największych  przełomów medycyny na przestrzeni wieków.  

Czeski zakonnik Grzegorz Mendel zapoczątkował badania w zakresie zmienności i dziedziczenia cech. Opracował dwa prawa dziedziczności organizmów żywych nazywane Prawami Mendla. Obecnie są one doceniane i uważane za fundamenty genetyki. Niestety w czasach Mendla były one niezauważone. Mendel przeprowadzał swoje eksperymenty na czystych liniach grochu jadalnego (zwyczajnego). Czysta linia oznacza, że osobniki brane do badań nie były mieszańcami różnych odmian grochu, ale od pokoleń pochodziły z krzyżowania w obrębie jednej linii.  Efektem tego jest  to, że potomstwo osobników z tej samej czystej linii ma te same cechy co rodzice. Pierwsze prawo dotyczyło czystości gamet. Mendel udowodnił, że każda komórka płciowa (gameta) wytwarzana przez organizm, niesie tylko 1 allel każdego genu (czyli jest haploidalna). Z czego allel dominująca była oznacza A, a allel recesywna (słaba) – a. Natomiast drugie prawo dotyczyło niezależnego dziedziczenia cech. W tym prawie Mendel udowodnił, iż allel jednego genu dostaje się do gamety niezależnie (w dowolnej kombinacji) z allelami innego genu.  

Praca „O powstawaniu gatunków” została opublikowana w 1859 roku w Londynie przez Karola Darwina. Zawarł w niej podstawy swojej teorii ewolucji i stała się jednym z najważniejszych  dzieł w historii nauk przyrodniczych. W swoim dziele Darwin wysunął teorię o ewolucji gatunków w procesie naturalnej selekcji. Książka gromadziła informacje i badania zebrane przez niego na przestrzeni lat. ,,Język” książki jest jasny i przejrzysty nawet dla niespecjalistów, co przyczyniło się do dużego zainteresowania dziełem po jego wydaniu. Praca wzbudziła również kontrowersje, jako że przeciwstawiała się ówczesnym teoriom przyrodniczym, próbującym godzić wiedzę biologiczną z tym co głosiła Biblia. Wzbudziła przez to ożywioną debatę w środowisku biologów, filozofów i ludzi Kościoła. Sama teoria ewolucji z pewnymi zmianami stała się powszechnie akceptowana w środowisku naukowym, jednak kontrowersje z nią związane trwają do dziś.  Teoria opiera się przede wszystkim na tym, że liczba potomstwa przekracza liczbę osobników zdolnych do reprodukcji. Teoria zakłada również, że w walce o byt przetrwają tylko te osobniki, które są najsilniejsze i mają największą zdolność do przystosowania się do warunków i do rozmnażania. 

Powstanie nowych ideologii i przemiany ustrojowe przyczyniły się do zmiany myślenia ludzi i postrzegania przez nich rzeczywistości. W większości państw rozpoczął się proces ich demokratyzacji. Dzięki temu zwykli wykształceni obywatele, którzy mieli coraz więcej ambicji politycznych, mogli decydować o losach swojego państwa. Ograniczona została rola monarchy na rzecz parlamentu. Pierwszym krajem, który wprowadził monarchię parlamentarną była Wielka Brytania. Zaczęły rozwijać się partie polityczne, które można podzielić pod względem ideologicznym. Dzięki temu jest podział na lewicę i prawicę, a także na liberalizm i konserwatyzm. Liberalizm głosił wolność w granicach prawa jako wartość nadrzędną, natomiast konserwatyzm optował przy zachowaniu tradycji. Do ważniejszych ideologii powstałych w tym okresie można zaliczyć jeszcze socjalizm czy marksizm. Ideologia socjalizmu opierała się na tym, iż pracownik i pracodawca mieli podpisać umowę, w której dzielili się wspólnym zyskiem, natomiast marksizmu, na bezklasowości społeczeństwa, a także na unicestwieniu kapitalizmu. W późniejszym czasie z marksizmu powstała ideologia zwana komunizmem. 

Rewolucja przemysłowa została zapoczątkowana już w 1760 roku w Anglii.  Był to największy przewrót technologiczny, który odmienił oblicze całego świata przełomu XVIII i XIX wieku. Przyczynami wybuchu tej rewolucji były przede wszystkim nowopowstałe ośrodki wydobywczo-przemysłowe, gospodarka ekstensywna. Niemniej jednak wzrost popytu na żywność, wzrost demograficzny, gromadzenie kapitału czy zastępowanie pracy ręcznej mechaniczną, miały wpływ na pojawienie się tej rewolucji.  Anglia w XVIII wieku była najlepiej rozwiniętym i najbogatszym wówczas krajem świata. Miała  wydajne rolnictwo i bogactwa naturalne, takie jak węgiel kamienny. W roku  1733 roku John Kay wynalazł maszynę tkacką co spowodowało rewolucję w tkactwie. W czasie tej rewolucji powstały jeszcze m.in. maszyna parowa (1782), parowiec pasażerski (1807), powóz, piece hutnicze czy aparat fotograficzny. Dzięki tej rewolucji zmienił się wygląd miast, została usprawniona komunikacja, pojawiły się nowe grupy społeczne (inteligencja, proletariat, burżuazja, drobnomieszczaństwo) i kapitalizm, a także powstały dzielnice robotnicze czy zwiększyła się urbanizacja. Niestety rewolucja spowodowała pojawienie się zanieczyszczeń pochodzących z fabryk, które m.in. niszczyły środowiska przyrodnicze.  

Pojawiła się tak zwana kultura masowa. Miała ona być dostępna dla wszystkich, a nie tak jak to było wcześniej, tylko dla elitarnych grup. Głównym jej założeniem stała się rozrywka. Kultura masowa dotyczyła przede wszystkim sztuki filmowej, która została nazwana „dziesiątą muzą”. Ruchome obrazy zostały wynalezione we Francji. W 1895 roku bracia Auguste i Louis Lumiere skonstruowali pierwszy kinematograf, który jednocześnie był kamerą i projektorem filmowym. Pierwsze filmy miały charakter dokumentalny. Pokazywały one przeważnie codzienne życie ludności i raczej fascynowały swoją nowoczesnością, niż samą treścią. Innym fenomenem masowo oglądanym był sport. Przeszedł on swoistą ewolucję, która odzwierciedlała ówczesne przemiany społeczne. W 1896 roku odbyły się pierwsze igrzyska nowożytne, które były wzorowane na tych starożytnych obywających się w greckich Atenach.  Odbywały się również co 4 lata z tą różnicą, iż za każdym razem organizowane były w innym mieście. Za ojca nowożytnych igrzysk i projektanta flagi olimpijskiej uznaje się francuza Pierre’a de Coubertin.  

Zgadzam się ze stwierdzeniem, że wiek XIX był Belle Epoque, ponieważ wtedy pojawiło się najwięcej wynalazków, które ułatwiły ówczesnym i następnym pokoleniom życie. W tym okresie nastąpiło wiele zmian polityczno-ustrojowo-gospodarczych, które zmieniły funkcjonowanie państw. W tej epoce zostało usprawnione przemieszczanie się miedzy miastami, a także kontakty interpersonalne. Spora część tych wynalazków jest używana w obecnych czasach tylko w  udoskonalonych wersjach.